Święty Krzyż wpisany na listę pomników historii

W środę 15 marca br. w Pałacu Prezydenckim w Warszawie odbyła się uroczystość wpisania nowych 10 obiektów na listę pomników historii. Wśród nich znalazł się Święty Krzyż – pobenedyktyński zespół klasztorny oraz przedchrześcijańskie obwałowania kamienne na Łysej Górze.

Wpisanie na listę pomników historii jest jedną z form ochrony zabytków w Polsce, która znalazła się w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Status pomnika historii przyznawany jest rozporządzeniem Prezydenta RP. Zgodnie z opracowanymi wytycznymi mogą go uzyskać obiekty lub zespoły obiektów zabytkowych, które mają szczególną wartość historyczną, naukową, artystyczną, utrwaloną w powszechnej świadomości i o dużym znaczeniu dla polskiego dziedzictwa kulturowego.

Takim obiektem jest niewątpliwie Święty Krzyż, który był największym sanktuarium Polski aż do połowy XVII w., a więc do czasu kiedy głównym miejscem pielgrzymkowym została Jasna Góra z kultem Czarnej Madonny. Przekazy historyczne wskazują, że świętokrzyskie sanktuarium zaczęło działać już w XIV w., ale priorytetowym miejscem pielgrzymek uczynił go król Władysław Jagiełło. W tym okresie było to rzeczywiście sanktuarium państwowe i zarazem dynastyczne – miejsce, w którym królowie i ich poddani udawali się na pielgrzymki. Od późnego średniowiecza klasztor na Świętym Krzyżu był jednym z najważniejszych w Polsce ośrodków kultury intelektualnej, właścicielem znaczącej w skali środkowej Europy biblioteki, co najmniej od XIV w. działało tu skryptorium.

– Każdy z tych obiektów jest elementem bezcennym, każdy niesie w sobie wielką historię, każdy jest w jakimś sensie perłą i myśli technicznej i architektury, dziełem inżynierskim, a także z całą pewnością można powiedzieć, że przejawem twórczości artystycznej. W każdym z tych obiektów jest artyzm, są wśród nich obiekty starsze, które mają tyle lat historii, że widziały całe dzieje Rzeczypospolitej, 1150 lat naszej historii poczynając od Chrztu Polski, poprzez te, które są znacznie młodsze, a nie mniej są świadectwem dziejów, ważnych dla naszej historii wydarzeń, nie tylko dla społeczności lokalnych, ale dla całej Polski symbolem tego, co w naszych dziejach istotne – powiedział prezydent Andrzej Duda.

Kompletowaniem dokumentacji, która pozwoliła na wpisanie zespołu klasztornego na Świętym Krzyżu na listę pomników historii zajął się w 2015 r. archeolog, dr Czesław Hadamik z Kielc, który od kilku lat prowadzi badania archeologiczne w obrębie sanktuarium i klasztoru.

Święty Krzyż to najstarsze polskie sanktuarium. Przechowywane są w nim relikwie Drzewa Krzyża Świętego. Opactwo benedyktyńskie założył tu Bolesław Chrobry w 1006 r. Obecnie opiekę nad nim sprawują Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej.

OMI/Święty Krzyż

fot. prezydent.pl/Twitter