Kodeń: Kaplica klasztorna otrzymała wezwanie
Patronem został św. Jozafat Kuncewicz.
Specjalnym dekretem biskup siedlecki Kazimierz Gurda nadał kaplicy domowej w Kodniu wezwanie św. Jozafata Kuncewicza. Decyzja wiąże się z 400. rocznicą męczeńskiej śmierci unickiego arcybiskupa Połocka, który poniósł śmierć za jedność Kościoła.
Unicka wrażliwość Sapiehów
Kult św. Jozafata w Kodniu związany był z pobożnością Sapiehów.
Lew Sapieha, wojewoda wileński, utrzymywał z nim osobiste relacje za życia, a po jego męczeńskiej śmierci przewodniczył komisji, powołanej przez króla Zygmunt III do zbadania okoliczności tego morderstwa. Gdy Jozafat został uznany za męczennika, Sapiehowie również uznali go za „niebiańskiego protektora i patrona rodu” – napisał w prośbie o nadanie tytułu superior kodeńskiej wspólnoty – o. Krzysztof Borodziej OMI.
Niezwłocznie po śmierci św. Jozafata Sapiehowie umieścili w unickiej cerkwi zamkowej Ducha Świętego wielki obraz męczennika. W tej samej świątyni przechowywano chustkę z krwią Kuncewicza oraz kawałek jego ciała. Niestety te relikwie zaginęły.
Warto nadmienić, że Sapiehowie od protoplasty linii kodeńskiej – Jana Sapiehy – mocno sprzyjali unii kościelnej. Była to pierwsza próba zjednoczenia Kościoła po Unii Florenckiej z 1439 roku. Na mocy specjalnego pozwolenia papieża Sapiehowie już wtedy wznosili świątynie pod wezwaniem Ducha Świętego, w których można było sprawować liturgie w obrządku łacińskim i obrządku wschodnim. Stąd sapieżyński kościół w Wilnie również został wzniesiony pod tym samym tytułem.
Oblaci kodeńscy – birytualiści
Niestety pierwsze relikwie męczennika z unickiej cerkwi zamkowej zniknęły. Dlatego w 1933 roku proboszcz kodeński – o. Franciszek Kowalski OMI – zwrócił się do greckokatolickiego arcybiskupa lwowskiego Andrzeja Szeptyckiego o przysłanie relikwii św. Jozafata. Kodeń otrzymał je 28 kwietnia 1938 roku.
Było to ważne dla misjonarzy oblatów, którym biskup Przeździecki – przekazując parafię w Kodniu – postawił warunek:
Opieka nad wiernymi obrządku wschodniego należała do warunków objęcia Kodnia – wspomina o. Jan Nawrat OMI.
W latach 30-stych XX wieku w oblackich scholastykatach w Krobii i Obrze powstawały koła zainteresowań unicką pracą duszpasterską. Spośród misjonarzy oblatów zaangażowanych w duszpasterstwo unickie warto wymienić: o. Edmunda Porankiewicza, o. Józefa Łopuszańskiego, o. Władysława Łuczaka, o. Michała Sułkowskiego, o. Antoniego Potocznego, o. Jana Jastrzębskiego, o. Jana Panka, o. Karola Kubsza. Oblaci posługiwali nie tylko w Kodniu, ale również w okolicznych parafiach unickich, w tym w Kostomłotach – dziś, jedynej na świecie cerkwi obrządku bizantyjsko-słowiańskiego.
Kodeń: Oblaci-birytualiści
Dowodem kultu Świętego Arcybiskupa połockiego jest fakt, że wyposażając nowo wybudowaną kaplicę klasztorną, pomyślano o św. Jozafacie. Jego relikwie zostały wyeksponowane na ściance historycznej trumny sapieżyńskiej, która widnieje pod mensą ołtarzową. Kaplicę uważamy za poświęconą św. Jozafatowi, ale nigdy nie pomyślano o kościelnym zatwierdzeniu tego tytułu – napisał do biskupa siedleckiego superior kodeńskiej wspólnoty.
Troska o budowanie jedności Kościoła
Przychylając się do prośby wspólnoty kodeńskiej, bp Kazimierz Gurda wydał stosowny dekret. Nosi on datę 12 listopada 2023 roku, przypadając w liturgiczne wspomnienie świętego męczennika za jedność Kościoła. Uzasadniając swoją decyzję biskup siedlecki napisał:
Święty Jozafat jest drugorzędnym patronem Diecezji Siedleckiej oraz szczególnym orędownikiem wszystkich, którzy pragną trwać w wierze w Jezusa Chrystusa i budować jedność założonego przez Niego Kościoła.
Nadaję kaplicy klasztornej Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Kodniu tytuł: Świętego Jozafata Kuncewicza. Ufam, że powyższy akt nadany w Roku Jubileuszu trzechsetlecia koronacji Obrazu Matki Bożej Kodeńskiej, Matki Jedności oraz czterechsetlecia męczeńskiej śmierci św. Jozafata przyczyni się do podejmowania przez wiernych przybywających do Kodnia jeszcze większej troski o budowanie jedności Kościoła oraz wzywania orędownictwa Maryi i św. Jozafata w realizacji tego dzieła – napisał bp Kazimierz Gurda.
Na koniec warto przywołać fakt, że kaplica zakonna w Kodniu miała być ozdobiona specjalnymi malowidłami zaprojektowanymi przez Jerzego Nowosielskiego. Projekty do dziś znajdują się w kodeńskim archiwum.
(pg)
