Kodeń: Archeolodzy badają zabytki po Sapiehach

Wstępne wyniki są obiecujące.

26 listopada 2023

W miesiącach letnich w kodeńskim sanktuarium pracowali archeolodzy z Fundacji Archeolodzy.org. Celem było zbadanie fundamentów nieistniejącego już dziś zamku Sapiehów w Kodniu. Na pozostałościach budowli znajduje się dziś ołtarz polowy. Zachował się natomiast kościół zamkowy, który w czasach założyciela miejscowości stanowił cerkiew unicką na mocy specjalnego pozwolenia Ojca Świętego. W kodeńskich przekazach istnieje nadzieja, że zamek i świątynia mogły być połączone podziemnym tunelem. Miało on stanowić drogę ucieczki w razie zagrożenia, a kościół – ze względu na architekturę – mógł stanowić naturalne miejsce obronne.

Wykonaliśmy badania geofizyczne w obrębie kodeńskiej kalwarii. W miejscu tym znajduje się częściowo zachowany, a częściowo zrekonstruowany relikt XVI-wiecznego zamku Sapiehów oraz wspaniały późnogotycki kościół Ducha Świętego. Niewiele jednak wiemy, co działo się wokół nich, choć spodziewamy się, że stały osamotnione. Pewnych wskazówek dostarczają dawne lustracje, mapy i ryciny, które informują o zabudowie gospodarczej, po której nie ma dziś śladu. Przeprowadziliśmy prospekcję z użyciem trzech metod: magnetycznej, geoelektrycznej i georadarowej, a uzyskane wyniki rzucają nowe światło na zagospodarowanie tej przestrzeni – wyjaśniają naukowcy.

Planowane są jednocześnie prace odkrywkowe, które mają zweryfikować wstępne wnioski z przeprowadzonych badań.

Kodeń to miejscowość przygraniczna w województwie lubelskim. Rodowa siedziba Sapiehów, którzy w 1631 roku sprowadzili tutaj obraz Madonny Gregoriańskiej, zwanej też Guadalupeńską. Matka Boża Kodeńska jest odtąd czczona zarówno w obrządku łacińskim, jak i unickim. W 1723 roku ma miejsce w Kodniu uroczysta koronacja obrazu koronami papieskimi. To trzecie takie wydarzenie w historii Polski. W czasie represji po powstaniu styczniowym wizerunek został wywieziony na Jasną Górę. Po 52. latach powraca na Podlasie w uroczystej procesji. Od 1927 roku sanktuarium opiekują się Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej. Maryja jest tutaj czczona jako Królowa Podlasia i Matka Jedności.

(pg/zdj. archeolodzy.org)