Lucernarium [WIDEO]

Ważnym symbolem okresu adwentu jest światło. Począwszy od powszechnego w kościołach i domach wiernych wieńca adwentowego z czterema świecami, które zapalane są jedna po jednej w kolejne niedziele tego okresu, aż po Msze roratnie, na których ważnym symbolem jest lampion i światło w pogrążonym w ciemnościach kościele. Jest jednak jedna tradycja, która powoli powraca do świadomości liturgicznej Kościoła. To lucernarium – uroczyste nieszpory, które rozpoczynają się od obrzędu przekazania światła.

Nazwa Lucernarium wywodzi się od łacińskiego słowa lucerna tj. lampa. Geneza Lucernarium wiąże się z Żydowskim zwyczajem błogosławienia lampy w piątek wieczorem i w sobotę, by w ten sposób zaznaczyć początek i zakończenie szabatu. Chrześcijanie, przejmując ten zwyczaj, pogłębili jego znaczenie. Światło jest dla chrześcijan nie tylko darem Boga, ale przede wszystkim symbolem Chrystusa, który oświeca człowieka pogrążonego w ciemnościach grzechu. Lucernarium przybierało różne formy. Tradycja Apostolska podaje opis Lucernarium w związku z agapą. Wieczorem diakon przynosił lampę, biskup stojąc pośrodku zgromadzonych, składał dziękczynienie. W Konstytucjach Apostolskich (ok. 380 r.) Lucernarium obejmowało także śpiew psalmów, słowo diakona, hymn Fos hilaron i błogosławieństwo końcowe. Najbardziej znaczące ślady Lucernarium zachowały się w liturgii mediolańskiej, hiszpańskiej i galijskiej. Błogosławieństwo ognia i paschału w Wigilię Paschalną stanowi najpełniejszy pomnik obrzędu Lucernarium.

W niektórych krajach po Vaticanum II przywrócono ten obrzęd. W liturgii ambrozjańskiej i starohiszpańskiej Nieszpory każdego dnia rozpoczynają się Lucernarium oraz responsorium mówiącym o świetle. Podobnie w liturgii bizantyjskiej śpiewa się epilichni psalmi: 141; 142; 130; 117, a następnie po wielkim wejściu Fos hilaron. Powracając do praktyki Lucernarium, podkreśla się, że nie musi ono być związane z nieszporami (choć w tradycji tak było), można je celebrować przy różnych okazjach lub podczas spotkań w małych grupach. Odbywa się wejście ze światłem, wykonuje się hymn Fos hilaron, Psalm 141, stosuje się kadzidło. Jest to nawiązanie do dawnego rytu. O kadzidle wspominali: Prudencjusz, Ambroży oraz Hieronim.

(pg/B. Nadolski, Leksykon Liturgii/wideo: Pasieka klasztorna)