Święty Krzyż: dawne więzienie i podziemia bazyliki – sanktuarium włącza się w Noc Muzeów
Zwiedzanie podziemi najstarszego w Polsce sanktuarium, które na co dzień nie są dostępne dla zwiedzających, przy wtórze średniowiecznych chorałów - to jedynie część oferty sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego podczas tegorocznej Nocy Muzeów. Wydarzenie odbędzie się 17 maja.
W Noc Muzeów sanktuarium na Łysej Górze włącza się po raz pierwszy, a inicjatorem całego zdarzenia jest br. Grzegorz Walczak OMI. – Ten pomysł dojrzewał we mnie dobre 2-3 lata – mówi oblat. – W końcu zdecydowałem się podjąć temat z naszym przełożonym. Odpowiedział bez chwili zastanowienia: ‘jak chcesz, tak zrób’. Ja się bardzo ucieszyłem. Święty Krzyż jest wciąż mało znany w Polsce. Stwierdziłem, że warto pokazać ludziom miejsca, do których normalnie wejść nie mogą – opowiada współbrat. – Jako oblaci jesteśmy gospodarzami Świętego Krzyża, ale to jest także dziedzictwo całego narodu i najstarsze polskie sanktuarium – dopowiada brat Grzegorz.
Święty Krzyż: najstarsze sanktuarium w Polsce kościołem jubileuszowym
Oprócz przestrzeni, które są dostępne na co dzień dla zwiedzających: bazylika, krużganki, zakrystia czy krypty pod kościołem, gdzie leżą szczątki księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, wierni będą mogli wejść do miejsc, które zazwyczaj nie są udostępnione do zwiedzania.
– Dodatkowo będzie otwarta krypta fundatorów kaplicy Oleśnickich, w której znajdują się relikwie drzewa Krzyża Świętego. Będzie też otwarte więzienie, które znajduje się w skrzydle zachodnim. Warto wspomnieć, że znajdowały się tam aż trzy więzienia. Rozmawiałem już wstępnie z dyrektorem Świętokrzyskiego Parku Narodowego i być może będzie udostępnione całe skrzydło zachodnie, które należy do parku – mówi brat Grzegorz Walczak OMI.
Jak dodał współbrat, podczas Nocy Muzeów będzie możliwość zwiedzenia wnętrza klasztoru. Udostępniona zostanie tzw. stara biblioteka, w której mieściła się jedna z najcenniejszych bibliotek średniowiecznej Polski i „nowa biblioteka”, oddana do użytku pod koniec wieku XVIII. – Będzie można także zobaczyć kaplicę Oleśnickich z chóru i przyjrzeć się freskom Macieja Reichana, które zdobią kopułę w kaplicy – kontynuuje brat Grzegorz.
Noc Muzeów na Świętym Krzyżu zainauguruje wykonanie przez Scholę Cantorum Kielcensis tzw. nieszporów chorałowych na głosy. Później będzie wykonana kompleta chorałowa. Jak stwierdził brat ze Świętego Krzyża, ma już ambitniejsze plany na kolejne edycje, które być może będą organizowane, jeśli inicjatywa znajdzie swoich odbiorców.
Święty Krzyż to najstarsze polskie sanktuarium. Położone jest na Łysej Górze, dawnym miejscu kultu pogańskiego. Inicjatorem założenia opactwa benedyktyńskiego w tym miejscu był Bolesław Chrobry w 1006 r. Pierwszy kościół w stylu romańskim ufundowany został między rokiem 1102 a 1138 przez Bolesława Krzywoustego. Początkowo świątynia była poświęcona Świętej Trójcy. Od XIV w. dodano wezwanie Świętego Krzyża – po tym, gdy w 1306 książę Władysław Łokietek przekazał benedyktynom relikwie Drzewa Krzyża Świętego W 1819 r. klasztor skasowano. Posługę pełnili tu jeszcze przez pewien czas benedyktyni, a następnie kler diecezjalny. W latach 1852–1865 mieścił się tu dom poprawczy dla tzw. księży demerytów (dysfunkcyjnych). Od 1936 r. świątynia stała się kościołem klasztornym i miejscem nowicjatu misjonarzy oblatów Maryi Niepokalanej. W 2013 r. sanktuarium podniesiono do godności bazyliki mniejszej. Aktualnym przełożonym i kustoszem relikwii Świętego Krzyża jest o. Rafał Kupczak OMI.
Antoni Jezierski
fot. Sławomir Rakowski
