Oblaci zaangażowani w środowisku akademickim

Wśród misjonarzy oblatów prowadzących pracę naukową nie brakuje oczywiście misjologów i religioznawców. To zagadnienie jest wpisane w sedno ewangelizacyjnego charyzmatu zgromadzenia. Prezesem Stowarzyszenia Misjologów Polskich jest dr hab. Wojciech Kluj OMI, prof. UKSW, który studia magisterskie z misjologii kończył na St. Paul University of Ottawa w Kanadzie. W 1999 r. na podstawie rozprawy „Teologia misji w nauczaniu Jana Pawła II (1978–1998)”, pod kierunkiem o. dr. hab. Antoniego Kurka OMI, prof. UKSW, uzyskał na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie stopień naukowy doktora nauk teologicznych w zakresie misjologii. Tam też na podstawie dorobku naukowego oraz monografii pt. „Kształtowanie się podstawowych tekstów wiary w języku malgaskim” uzyskał w 2013 r. stopień naukowy doktora habilitowanego nauk teologicznych w specjalności misjologia. W 2024 r. został dyrektorem Instytutu Teologii, Wydziału Teologicznego UKSW. Jest członkiem redakcji czasopisma „Misyjne Drogi” (od 1996). Od 2001 zasiada w Komitecie ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi Konferencji Episkopatu Polski w ramach Rady Dialogu Międzyreligijnego. W 2007 r. został członkiem International Association of Catholic Missiologists, a w 2008 r. International Association for Mission Studies, a w latach 2017–2020 jego przewodniczącym.

Do stowarzyszenia należy również prof. zw. Jarosław Różański OMI, który w 1991 r. ukończył dodatkowo studia z zakresu filologii polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1996 r. uzyskał licencjat kanoniczny z misjologii na podstawie pracy pt. „Założenie misji północnokameruńskiej” na ATK. Doktorat „Dojrzewanie północnokameruńskiej prowincji kościelnej Garua w latach 1946–1996”, pod kierunkiem także o. Antoniego Kurka OMI, obronił w 1998 r. Habilitował się w 2004 r. na podstawie dorobku naukowego oraz monografii „Inkulturacja Kościoła wśród ludów Środkowego Sudanu” na UKSW. W 2014 r. otrzymał tytuł naukowy profesora nauk teologicznych. Specjalizuje się w misjologii, afrykanistyce, religioznawstwie, dialogu międzykulturowym i międzyreligijnym. W latach 2004–2013 był kierownikiem Katedry Historii Misji oraz kierownikiem Sekcji Misjologii. Od 1 marca 2013 r. jest kierownikiem Katedry Misjologii. Wypromował prawie 30 doktorów w dziedzinach misjologii, religioznawstwa, antropologii i kulturoznawstwa. Ponadto jest członkiem Komitetu ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi Konferencji Episkopatu Polski w ramach Rady Dialogu Międzyreligijnego. Jest on także członkiem Rady Programowej Festiwalu Nauki w Warszawie, a od roku 1994 członkiem redakcji „Misyjnych Dróg”.

„Misyjne Drogi” to dwumiesięcznik misyjny, którego redaktorem naczelnym jest dr hab. Marcin Wrzos OMI. Uzyskał stopień magistra politologii, dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a podyplomowo studiował polonistykę o specjalności literacko-artystycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Doktor nauk teologicznych o specjalności misjologia na podstawie pracy: „Główne idee teologiczne polskiego czasopiśmiennictwa misyjnego po II wojnie światowej. Studium misjologiczno-prasoznawcze” – promotor: prof. Jarosław Różański OMI (UKSW, 2013 r.). Otrzymał stopień naukowy doktora habilitowanego nauk teologicznych o specjalności teologia środków społecznego przekazu na UKSW w 2021 r., na podstawie dorobku naukowego oraz monografii „Misje w polskojęzycznym Internecie. Studium misjologiczno-medioznawcze”. Autor artykułów i książek naukowych dotyczących misji w środkach społecznego przekazu i wykorzystania środków społecznego przekazu na misjach. Bada internet w kontekście obecności w nim Kościoła, jest zaangażowany w dialog międzyreligijny i międzykulturowy. Wykłada na Wydziale Teologicznym UAM. Ponadto jest członkiem Komisji Konferencji Episkopatu Polski ds. Misji.

Oblaci zajmują się jednak także innymi dziedzinami teologii. Ojciec prof. zw. Leon Nieścior OMI jest patrologiem i egzegetą patrystycznym. Temat jego pracy doktorskiej to „Anachoreza w pismach Ewagriusza z Pontu”, którą obronił w 1993 r. na ATK w Warszawie. W latach 1992 – 1993 odbył staż na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu im. Jana Gutenberga w Moguncji. Habilitację otrzymał na podstawie rozprawy pt. „Asceza chrześcijańska i filozofia w pismach Nila z Ancyry” i dorobku naukowego, w zakresie nauk teologicznych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w 2001 r. Od 2010 r był profesorem nazdwyczajnym UKSW. Od 2008 r. jest wykładowcą starożytnej i średniowiecznej problematyki misyjnej na Wydziale Teologicznym UKSW, a od 2014 r. kierownikiem Katedry Teologii Patrystycznej w Instytucie Teologii tegoż wydziału. W 2017 r. uzyskał tytuł profesora nauk teologicznych. Był organizatorem i współorganizatorem wielu konferencji i sympozjów naukowych. Należy do Sekcji Patrologów Polskich przy Komisji Episkopatu Polski ds. Nauki Katolickiej oraz do Międzynarodowego Stowarzyszenia Patrologów „Association Internationale d’Études Patristiques” w Paryżu.

Dziedziną duchowości zajmuje się z kolei dr hab. Piotr Piasecki OMI, prof. UAM, który w 1998 r. uzyskał stopień naukowy doktora nauk teologicznych, specjalność teologia duchowości, na podstawie rozprawy pt. „Zjednoczenie mistyczne w nauce Reginalda Garrigou-Lagrange’a” (ATK w Warszawie). W 2014 r. uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego nauk teologicznych na podstawie dorobku naukowego w tym monografii: „Duchowość misyjna w posoborowej nauce Kościoła katolickiego” na UAM. W 2019 r. odbył staż naukowy na Uniwersytecie św. Pawła w Ottawie (Kanada). Pracuje w Zakładzie Teologii Systematycznej Wydziału Teologicznego UAM w Poznaniu.

W temacie duchowości specjalizuje się także prof. zw. Kazimierz Lubowcki OMI. W 1990 r. obronił pracę doktorską przygotowaną pod kierunkiem o. prof. Jesùsa Castellano Cervera OCD na Papieskim Instytucie Duchowości „Teresianum” w Rzymie. W 2006 r. uzyskał na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu stopień naukowy doktora habilitowanego nauk teologicznych. W roku 2013 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk teologicznych. Jest dyrektorem Instytutu Teologii Systematycznej PWT we Wrocławiu.

Z kolei w obszarze zainteresowań naukowych dr. hab. Sebastiana Wiśniewskiego OMI są przede wszystkim: homiletyka, kaznodziejstwo, problem wiary głoszonej i przeżywanej, wiara i nawrócenie, doskonałość chrześcijańska i skuteczność głoszonego orędzia. Ojciec Wiśniewski stopień doktora nauk teologicznych o specjalności homiletyka otrzymał w 2012 r. na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie na podstawie rozprawy „Wiara jako siła dynamizująca rozwój człowieka ku doskonałości chrześcijańskiej na podstawie kazań ks. Nikodema Cieszyńskiego”, napisanej pod kierunkiem ks. prof. zw. Kazimierza Panusia. Ukończył studia podyplomowe z polonistyki w zakresie retoryki na UJ (2008 r.) oraz z logopedii na UAM w Poznaniu (2015 r.). W 2024 r. uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego nauk teologicznych na podstawie dorobku naukowego i monografii „Zmiana paradygmatu misji ludowych w założeniach metodycznych Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Polsce w latach 1920-2020”, na UKSW w Warszawie. Pracuje na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i w innych miejscach. Jest autorem wielu książek, artykułów naukowych, tomików kazań i homilii. Ojciec Sebastian od 2021 r. jest członkiem zarządu i sekretarzem Stowarzyszenia Homiletów Polskich.

Były prowincjał polskiej prowincji misjonarzy oblatów, dr hab. Paweł Zając OMI, prof. UAM,  w 2006 r. obronił pracę doktorską z teologii pt. „Katoliccy misjonarze i ludność rodzima w Kanadzie w historiografii XIX i XX wieku” na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, którą napisał pod kierunkiem ks. prof. zw. Zygmunta Zielińskiego. W 2014 r. habilitował się z nauk historycznych na UAM na podstawie dorobku naukowego i monografii: „Acta Nuntiaturae Polonae.Tomus LIV. Ioannes Andreas Archetti (1776-1784). Volumen 1 (8 IV 1775-25 VII 1776)”. Jest profesorem uczelni w Zakładzie Teologii Historycznej na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Od 2007 r. jest członkiem Polskiego Towarzystwa Badań Kanadyjskich, a od 2013 r. członkiem Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym.

Ojciec dr hab. Andrzej Jastrzębski OMI w swoich badaniach naukowych podejmuje zagadnienia dotyczące zarówno teologii duchowości, filozofii, jak i psychologii. Obecnie pracuje na Uniwersytecie św. Pawła w Ottawie (Kanada). Prowadzi interdyscyplinarne badania nad integralnym ujęciem człowieka w filozofii, teologii, psychologii i neurobiologii.

Podobne kwestie w pracy naukowej podejmuje dr hab. Jan Bielecki OMI, emerytowany prof. psychologii UKSW w Warszawie. W swojej pracy naukowej badał problemy ludzi z niepełnosprawnością, wpływ niepełnosprawności fizycznej na osobowość, psychologiczne skutki fizycznej niepełnosprawności czy funkcjonowanie ludzi z niepełnosprawnością w środowisku społecznym. Doktorat z psychologii obronił w 1978 r. na ATK pod kierunkiem prof. S. Sieka pt. „Temperament i postawy wartościujące a wybór kierunków studiów”. Habilitował się na podstawie dorobku naukowego i monografii pt. „Osobowość młodzieży niepełnosprawnej z zaburzeniami wzroku, słuchu, ruchu i mowy” w roku 1992 na KUL. Przez lata pracował w Instytucie Psychologii Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej UKSW, pełniąc różne odpowiedzialne funkcje. Ojciec Jan był prorektorem UKSW (2002-2005).

Z kolei dr hab. Kazimierz Lijka OMI, em. prof. UAM, zajmuje się głównie tematem liturgii. Studia specjalistyczne z liturgiki odbył w Papieskim Instytucie Liturgicznym Anzelmianum w Rzymie (1976-1979), oraz w KUL (1981-1986). Rozprawa doktorska na KUL o. Kazimierza nosiła tytuł „Motywy liturgii sakramentalnej w Apokalipsie. Studium egzegetyczno-liturgiczne” (1986 r.). Habilitował się na podstawie dorobku naukowego i monografii pt. „Rewaloryzacja roli paschału w odnowionej liturgii Wigilii Paschalnej” w roku 2006 na Wydziale Teologicznym UAM. Był wykładowcą liturgiki w WSD Misjonarzy Oblatów MN w Obrze.

Ojciec dr hab. Adam Wojtczak OMI, em. prof. UAM, uzyskał stopień doktora nauk teologicznych o specjalności dogmatyka w 1987 r. na KUL, na podstawie dysertacji: „Społeczny wymiar Eucharystii według polskich teologów katolickich okresu powojennego”. Habilitował się na podstawie dorobku naukowego i monografii pt. „Matka i Królowa. Ku integralnemu i pogłębionemu rozumieniu tytułów maryjnych” w roku 2010 na Wydziale Teologicznym UAM. Jest także członkiem Towarzystwa Teologów Dogmatyków i Polskiego Towarzystwa Mariologicznego oraz członkiem-korespondentem Papieskiej Międzynarodowej Akademii Maryjnej. Jest wykładowcą dogmatyki w WSD Misjonarzy Oblatów MN w Obrze.

Warto dodać, że jest jest jeszcze szereg oblackich doktorów aktualnie zaangażowanych w pracę dydaktyczną na wyższych uczelniach, przede wszystkim na UKSW i UAM (włączając w to oblackie WSD w Obrze) lub będących emerytami lub też zajmujących się innym rodzajem duszpasterstwa: Teodor Jochem OMI (moralista),  Ryszard Kuczer OMI (moralista, KNS), Paweł Latusek OMI (filozofia), Sebastian Łuszczki OMI (moralista), Łukasz Krauze OMI (homileta, pastoralista), Grzegorz Krzyżostaniak OMI (misjolog), Wojciech Popielewski OMI (biblista), Marian Puchała OMI (dogmatyk, ekumenista), Marek Rostkowski OMI (misjolog), Grzegorz Rurański OMI (kanonista), Ryszard Szmydki OMI (dogmatyka), Krzysztof Tarwacki OMI (muzykolog), Roman Tomanek OMI (filozofia), Józef Wcisło OMI (biblista) i Kazimierz Ździebko OMI (katechetyka).

Warto też wspomnieć dwie nieżyjące już bardzo ważne postaci oblackiego środowiska akademickiego.

Wacław Hryniewicz OMI

Ojciec Wacław Hryniewicz OMI urodził się 23 lipca 1936 r. w Łomazach na Podlasiu. Pierwsze śluby zakonne w Zgromadzeniu Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej złożył 8 września 1953 r., a święcenia prezbiteratu przyjął 26 czerwca 1960 r. w Obrze k. Wolsztyna. Po dalszych studiach teologicznych na KUL-u  w latach 1968–1970 przebywał na stypendium badawczym w Louvain, Paryżu, Londynie i Rzymie. Wacław Hryniewicz był kierownikiem Katedry Teologii Prawosławnej i wykładowcą KUL-u; współtwórcą Instytutu Ekumenicznego KUL (1983); w latach 1983–1997 zastępcą kierownika tegoż Instytutu, a od 1997 do 2005 dyrektorem Instytutu. Był najwybitniejszym polskim teologiem XX w. Nie tylko wykładał na KUL-u, ale także na Oksfordzie i Sorbonie. Szczególne miejsce w światowej teologii ma jego teologia paschalna, zawarta w trzech dziełach: „Chrystus nasza Pascha. Zarys chrześcijańskiej teologii paschalnej t. 1” (1982), „Nasza Pascha w Chrystusie. Zarys chrześcijańskiej teologii paschalnej, t. 2” (1987) i „Pascha Chrystusa w dziejach człowieka i wszechświata. Zarys chrześcijańskiej teologii paschalnej, t. 3” (1991). Szerokie dyskusje w środowisku teologów katolickich wzbudził cykl jego książek poświęconych apokatastazie m.in. „Nadzieja zbawienia dla wszystkich” (1989), „Dramat nadziei zbawienia” (1996), „Nad przepaściami wiary” (2001), „Chrześcijaństwo nadziei” (2002), „Nadzieja uczy inaczej” (2003), „Dlaczego głoszę nadzieję” (2004), „Bóg wszystkim we wszystkich. Ku eschatologii bez dualizmu” (2005). W 2008 r. przeszedł na emeryturę. Był konsultorem Sekretariatu ds. Jedności Chrześcijan w Watykanie (1979–1984), Międzynarodowej Komisji Mieszanej do Dialogu Teologicznego między Kościołem rzymskokatolickim i Kościołem prawosławnym (1980–2005) oraz członkiem Komisji Episkopatu ds. Ekumenizmu (1980–2005). Był teologiem szukającym i odważnym, a przy tym wiernym Kościołowi. Otrzymał szereg nagród: im. księcia Konstantego Ostrogskiego (Białystok-Supraśl 1994), im. św. Brata Alberta (Warszawa 1994), im. Jana Długosza (Kraków 2004), im. ks. Józefa Tischnera (Kraków 2005), a także odznaczenia: medal im. Anny Kamieńskiej (Gdańsk 1994), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (Warszawa 2004). Był stałym współpracownikiem oblackich „Misyjnych Dróg”, „Tygodnika Powszechnego” i miesięcznika „Znak”. W swoich publikacjach i wystąpieniach skłaniał się ku teorii o tzw. pustym piekle, a co za tym idzie – nadziei powszechnego zbawienia, na którą powoływał się, w wywiadzie, papież Franciszek w 2024 r. Ojciec Wacław Hryniewicz OMI zmarł 26 maja 2020 w Lublińcu.

Antoni Kurek OMI

Urodził się 22 czerwca 1931 r. w Wodzisławiu Śląskim. Święcenia kapłańskie przyjął 26 czerwca 1955 r. W latach 1950-1956 odbył studia seminaryjne w Wyższym Seminarium Duchownym Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Obrze. W latach 1965-1967 studiował socjologię na Université de Lille (Francja), a w latach 1969-1973 misjologię na ATK. W 1975 r. obronił doktorat pod kierunkiem o. doc. Feliksa Zapłaty SVD pt. „Idea misyjna w pismach reformatorów oraz teologów okresu ortodoksji reformacyjnej”. Od 10 lutego 1976 do 7 czerwca 1977 r. realizował badania terenowe w Kamerunie. Pracując wśród rodzimej ludności, gromadził materiały, które posłużyły później do napisania rozprawy habilitacyjnej. Drugą, trzymiesięczną wyprawę do Afryki odbył wraz z o. Feliksem Zapłatą SVD latem 1980 r. W latach 1987-1988 przebywał we Francji na stypendium rządowym. W 1990 r. uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego na podstawie dorobku naukowego i monografii: „Wierzenia i obrzędy Gidarów, ludu północnokameruńskiego. Studium historyczno-hermeneutyczne”. W 1977 r. o. Antoni Kurek rozpoczął pracę na ATK w ramach godzin zleconych. W 1978 r. otrzymał etat adiunkta przy Katedrze Homiletyki, a w 1982 r. przy nowo powstałej Katedrze Historii Misji i Religii. W 1994 r. objął kierownictwo Katedry Historii Misji. W 1995 r. został powołany na stanowisko profesora nadzwyczajnego. Funkcję kierownika Katedry Historii Misji pełnił także po przekształceniu Akademii Teologii Katolickiej w Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, aż do przejścia na emeryturę 30 września 2003 r. O. Antoni Kurek OMI jest autorem wielu publikacji naukowych oraz artykułów popularnonaukowych. Wypromował 8 doktorów oraz 54 magistrów. Problematyka pracy naukowo-badawczej o. Antoniego Kurka dotyczyła głównie misjologii katolickiej i pozakatolickiej w rozwoju historycznym oraz etnografii Afryki. Zmarł 6 lipca 2014 r.

Opracował: Michał Jóźwiak
foto: archiw. OMI