koordynator

Wiele badań empirycznych dotyczących modlitwy zostało przeprowadzonych w środowisku medycznym. Badania te wykazały, iż modlitwa ma ogromny potencjał dla wspomagania wysiłków systemu opieki zdrowotnej i że może potencjalnie zrewolucjonizować niektóre działy medycyny.

Nikt, kto stwierdza, że istnieje wiele rodzajów modlitwy nie odkrywa tak naprawdę Ameryki. Taka jest prawda i wszyscy to wiemy. Mamy modlitwy ustne i myślne, przeproszenia i prośby, modlitwy wspólnotowe oraz indywidualne itd. W badaniach empirycznych szczególne miejsce zajmuje modlitwa medytacyjna, taka jak na przykład dobrze nam znana medytacja biblijna nazywana „lectio divina” czy nawet bardziej odmawiany z odpowiednim skupieniem różaniec. W ostatnich dekadach rozwinęły się również niereligijne formy medytacji opierające się na tradycjach Wschodu, w których istotną rolę odgrywa samo skupianie umysłu, a nie wchodzenie w relację z Panem Bogiem. Można by więc powiedzieć, że to „modlitwa bez modlitwy”.

Modlitwa wpływa na duszę i ciało

Badaniami nad wpływem modlitwy na zdrowie człowieka zajmują się różne nauki. Mamy tu psychologię religii oraz duchowości, neurobiologię doświadczeń duchowych, psychiatrię oraz pielęgniarstwo. Ogólnie rzecz biorąc, badania nad związkiem między modlitwą a zdrowiem wykazały, że modlitwa pomaga w stawianiu czoła problemom życiowym oraz że ma pozytywny wpływ zarówno na zdrowie psychiczne, jak i to fizyczne. Chodzi tu szczególnie o modlitwę regularną, praktykowaną w sposób konsekwentny, nie zaś o modlitwy okazjonalne. Należy jednak od razu zaznaczyć, że nie chcemy sprowadzać modlitwy tylko do narzędzia przywracania dobrego samopoczucia, ponieważ głównym celem modlitwy pozostaje pogłębianie naszej relacji z Panem Bogiem oraz rozeznawanie Jego woli. W kontekście psychoterapeutycznym modlitwa można wspomagać leczenie pacjentów, jak również pogłębiać więź między psychoterapeutą a szukającym pomocy. Modlitwa wydaje się być szczególnie skutecznym sposobem radzenia sobie z wyzwaniami codzienności.

Zobacz: [Po pierwsze pomagać. O burzliwym związku psychologii i wiary – wywiad z A. Jastrzębskim OMI]

Wiele badań empirycznych dotyczących modlitwy zostało przeprowadzonych w środowisku medycznym. Badania te wykazały, iż modlitwa ma ogromny potencjał dla wspomagania wysiłków systemu opieki zdrowotnej i że może potencjalnie zrewolucjonizować niektóre działy medycyny. Dlaczego tak jest? Otóż modlitwa motywuje ludzi do podejmowania i kontynuowania prozdrowotnych zachowań, umacnia pozytywne nastawienie do leczenia, pomaga w konsekwentnym stosowaniu zaleceń lekarskich, stymuluje pozytywne reakcje psychofizjologiczne, powoduje trwałe i pozytywne zmiany w mózgu, w końcu zapewnia wsparcie społeczne w postaci wspólnoty modlących się o zdrowie dla konkretnej osoby. Modlitwa jest konkretną formą wyrażania oraz przeżywania wiary człowieka, w tym szczególnie człowieka cierpiącego. W szerszym kontekście wiara i modlitwa stanowią sposób życia, który z biegiem czasu się umacnia i przeradza w skuteczną profilaktykę różnego rodzaju chorób i zaburzeń, szczególnie w zakresie zdrowia psychicznego.

Modlitwa to lekarstwo nie tylko duchowe 

Modlitwa przybiera wiele form oraz spełnia wiele funkcji duchowych, takich jak pocieszanie, wyrażanie wdzięczności, przebaczenie, ochrona, kierownictwo w życiu, współczucie, tworzenie i umacnianie więzi, znajdowanie sensu dramatycznych wydarzeń, wsparcie, wzmacnianie tolerancji na ból czy też po prostu umocnienie naszej nadziei. Nie powinien zatem dziwić fakt, że badania empiryczne wskazują, iż może ona być skuteczną pomocą w obliczu wielu różnych ludzkich problemów.

Chociaż istnieje wiele badań dotyczących relacji modlitwy do zdrowia człowieka, trzeba być świadomym, iż nie uwzględniają one najistotniejszej funkcji modlitwy, jaką jest dialog z Panem Bogiem. Empiryczne badania modlitwy na ogół nie uwzględniają wymiaru nadprzyrodzonego, a więc roli Bożej łaski czy jeszcze bardziej cudownych interwencji Pana Boga powodujących pozamedyczne uzdrowienie, czasem wręcz natychmiastowe.

Istnieje sporo badań empirycznych dotyczących medytacji. Na początku skupiały się głównie na medytacji transcendentalnej i jodze. Wyniki badań nad medytacją są dość jasne, ponieważ wskazują na korzyści dla zdrowia psychicznego, jakie ona powoduje: stabilizacja ciśnienia krwi, równowaga hormonalna, radzenie sobie ze stresem, zmniejszenie lęku i depresji, a także zmniejszenie nadużywania narkotyków i alkoholu. Trzeba jednak zauważyć, że empiryczne sposoby badania modlitwy są poddawane ciągłej krytyce i będą musiały być w przyszłości ulepszane.

Empiryczne badanie skutków Bożej łaski 

Jednym z wyzwań badawczych dotyczących medytacji jest pytanie, czy można ją badać w oderwaniu od jej historycznych i duchowych korzeni. Zdania na ten temat są podzielone. Wiadomo, że różne formy medytacji, które niekoniecznie są modlitwą, stały się bardzo popularne. Jak dotąd nie ma jasności, co do oceny klinicznych korzyści medytacji w oderwaniu od jej religijnych początków. Wiemy natomiast, że ludzie, którzy medytują, zgłaszają znacznie mniej bólów głowy, wykazują się lepszym ogólnym nastrojem oraz mają mniejszy poziom niepokoju. Niektóre badania sugerują przy tym, że efekty przynajmniej niektórych rodzajów medytacji są bardziej widoczne, gdy są one jednocześnie modlitwą, wchodzeniem w relację z Panem Bogiem, a nie tylko ćwiczeniem koncentracji. Oczywiście, jako ludzie wiary będziemy się spodziewali takich rezultatów, ponieważ jesteśmy przekonani, że Bóg udziela nam swoich łask podczas modlitwy. Niemniej jednak wykazanie tego faktu na drodze badań empirycznych jest sporym wyzwaniem.

Nie pozostaje nam więc nic innego, jak tylko się modlić! Jest jednak pewne niebezpieczeństwo wynikające z dobierania odpowiednich form modlitwy w przypadku niektórych zaburzeń psychicznych. Trzeba być świadomym, że nie każda forma modlitwy w poszczególnych przypadkach będzie wspomagała zdrowie psychiczne. Zanim zaczniemy zachęcać naszych chorych do rozwijania praktyk modlitewnych – należy skonsultować się ze specjalistą. W niektórych przypadkach zaburzeń paranoidalnych medytacja może tylko pogłębiać problem zdrowotny. Podobnie osoby z utrudnioną kontrolą emocjonalną, uczestnicząc w wielkich zagrodzeniach z modlitwą uwielbienia, mogą być narażeni na pogłębienie swoich problemów. To tylko niektóre przykłady mające na celu uwrażliwienie nas na złożoność tej problematyki.

Zakończymy jednak pozytywnym akcentem. Badania empiryczne potwierdzają, że odpowiednio praktykowana modlitwa przynosi wiele pozytywnych efektów – zarówno dla naszej psychiki, jak i dla naszego ciała.

dr hab. Andrzej Jastrzębski – Misjonarz Oblat Maryi Niepokalanej. Wykładowca Uniwersytetu św. Tomasza z Akwinu (Angelicum) w Rzymie, UAM w Poznaniu oraz na Podyplomowym Studium Duchowości KUL. Od 2016 roku pracuje na Uniwersytecie św. Pawła w Ottawie. Prowadzi badania nad integralnym ujęciem człowieka w filozofii, psychologii, neurobiologii oraz teologii.

(pg/misyjne.pl)

Pandemia koronawirusa przekształciła i ciągle jeszcze przekształca naszą rzeczywistość. Dotyczy to także duszpasterstwa, przed którym stanęły nieznane dotąd wyzwania. Co się zmieniło? Z czym dzisiaj muszą mierzyć się nasze parafie?

26 września w kościołach w całym kraju odbyło się liczenie wiernych. Oficjalne statystyki będą znane dopiero w przyszłym roku, ale już teraz trudno oczekiwać na nie z optymizmem. Większość księży przyznaje, że koronawirus zatrzymał katolików w domach. Choć pojawiły się szczepionki, a pandemia i obostrzenia zwolniły, ludzie wcale nie zaczęli tłumnie zapełniać świątyń. O tym, jak dziś wygląda życie duszpasterskie i jak duszpasterze radzą sobie w pandemicznym kryzysie zapytałem kilku oblatów – proboszczów parafii z różnych polskich diecezji.

W stanie wyjątkowym 

Misjonarze oblaci prowadzą w Polsce 17 parafii. Rozsiane są, dosłownie, po całym kraju. Jedna nad morzem, inne na Śląsku, kolejne są niedaleko granicy z Ukrainą albo z Czechami. Granica parafii w Kodniu bezpośrednio styka się z granicą polsko-białoruską. Teraz jej mieszkańcy żyją na terenie objętym stanem wyjątkowym. Ojciec Michał Hadrich OMI, proboszcz, zaznacza, że nie jest łatwo.

Ludzie w Kodniu żyją w napięciu. Jest sporo policjantów, innych służb. Ale jeśli ktoś chce przyjechać do kościoła, żeby być na mszy, odwiedzić sanktuarium i się pomodlić, to służby przepuszczą. Trzeba jednak mieć dowód osobisty i być świadomym możliwości kontroli – podpowiada oblat.

Mieszkańcy Kodnia ufają, że Matka Boża opiekuje się nimi i wyprasza potrzebne łaski. Wierzą, że jej orędownictwo zachowa ich od złego.

Skutki epidemii koronawirusa odczuwamy wszyscy, ale widzimy, że jest też wielka potrzeba ucieczki do Boga i zawierzania się Maryi. Do jej obrazu nadal przybywają liczne pielgrzymki. Dbamy jednak o bezpieczeństwo, robimy co w naszej mocy, żeby koronawirus nie mógł się bardziej rozprzestrzeniać. Jest dystans społeczny, dezynfekcja i maseczki. Pielgrzymi i parafianie to rozumieją i jesteśmy im za to wdzięczni – mówi duszpasterz.

Miasto w pandemii 

Obszarem, który domaga się szczególnej uwagi duszpasterskiej są miasta. Przekonywał o tym na łamach naszego portalu o. Bartosz Madejski OMI, proboszcz parafii pw. Chrystusa Króla w Poznaniu. W rozmowie, którą przeprowadziliśmy niedawno podkreślał, że „Bóg mieszka w mieście”, bo jest przecież w każdym człowieku – a mieszkańcowi miasta na pewno trzeba pomagać odkryć tę obecność.

Zobacz: [Bartosz Madejski OMI: Sposób na ewangelizację? Trzeba patrzeć na Chrystusa i być razem]

To zdanie podziela też o. Tomasz Woźny OMI, który od niedawna jest proboszczem parafii pw. Stanisława Kostki w Lublińcu. Dopiero odnajduje się w nowej roli. Zauważa jednak, że duszpasterstwo parafialne w Polsce przeżyło mocny wstrząs.

Parafia w Lublińcu wcześniej gromadziła dużo wiernych, nie tylko sticte parafian. W pewnym sensie zaczynamy budzić się po lockdownie. Na nowo, chociaż na razie powoli, rusza życie wspólnoty. Odżywają grupy parafialne, zwłaszcza młodzieżowe – dzieli się proboszcz.

To wymaga wiele pracy, ale ojciec Tomasz śmieje się, że oblaci „umieją duszpasterstwo”.

Generalnie oblackie parafie cieszyły się pełnymi kościołami. To oczywiście łaska i działanie Pana Boga, ale też zasługa tego, jak ojcowie działają. Teraz trochę się to zmieniło, bo nie wszyscy parafianie wrócili. Na pewno część osób, zwłaszcza starszych, nadal boi się koronawirusa i to jest zrozumiałe. Staramy się, żeby w kościele było bezpiecznie i mamy nadzieję, że wkrótce będzie nas w nim coraz więcej – podkreśla.

Zobacz: [Stanowisko oblatów wobec nieprawdziwych informacji o Świętym Krzyżu]

Potrzebni 

Potrzebujemy ludzi i ludzie potrzebują nas, swoich duszpasterzy – krótko mówi o. Mariusz Legieżyński OMI, który w lipcu został proboszczem w Bodzanowie, kilka kilometrów od granicy Polski z Czechami. Podobnie jak inni moi rozmówcy jest przekonany, że duszpasterstwo oblackie ma w sobie coś, co przyciąga innych. Dlatego, jego zdaniem, nawet kiedy przeżywaliśmy szczyt pandemii można było odczuć, że wspólnota parafialna „wciąż się trzyma”. Oblat przyznaje, że czeka na powrót swoich parafian do świątyni. Jak w wielu innych miejscach, także tutaj pandemia przetrzebiła kościelne ławki. Ojciec Mariusz nie traci jednak zapału. Podkreśla, że bardzo ważne jest zapewnienie w kościele komfortu i bezpieczeństwa, żeby zminimalizować ryzyko zakażenia koronawirusem. Tę samą zasadę wyznaje ojciec Krzysztof Jurewicz OMI, duszpasterz z Kędzierzyna. Kiedy w Polsce pojawiało się coraz więcej przypadków zachorowań na Covid-19 w porę zareagował i „przeniósł duszpasterstwo do sieci”. Później m.in. postanowił, że wokół kościoła zostaną ustawione dodatkowe krzesła. Po to, by wierni mogli zachowywać konieczny dystans i bez obaw o zakażenie uczestniczyć w parafialnej liturgii.

Troska o parafian 

Krótko po rozpoczęciu się w Polsce pierwszej fali pandemii, oblaci z różnych wspólnot nagrali kilkuminutowe wideo, w którym zapewniają swoich parafian: „Jesteśmy z Wami”. To oświadczenie nie straciło na swojej aktualności. Przekonują mnie o tym rozmowy z oblackimi proboszczami. Nie da się ukryć, że Kościół w Polsce czeka trudny czas weryfikacji tego, kto i jak czuje się z nim związany. Pandemia mocno przyspieszyła ten proces, który zasadniczo nie omija żadnej wspólnoty parafialnej. Na ten moment trudno nawet przewidzieć jego efekty. Wiem jednak, że oblaccy duszpasterze będą robić wszystko, by duszpasterstwo po pandemii rzeczywiście odżyło. I by skutki koronawirusa nie zagroziły misji, do której posyła ich Kościół: troski o zbawienie powierzonych im parafian.

(misyjne.pl)

Po zamknięciu placówki oblackiej w Vaudricourt (miejscowość w regionie Hauts-de-France, w departamencie Pas-de-Calais) jedna z ostatnich pamiątek po blisko 70-letniej obecności misjonarzy oblatów w okolicy Béthune trafiła do Polski. To statua św. Eugeniusza de Mazenoda – założyciela naszego zgromadzenia zakonnego. Stanęła w parku przyklasztornym w Poznaniu.

Po ukonstytuowaniu się Polskiej Prowincji rozpoczęły się okazyjne wyjazdy z posługą duszpasterską do Polonii we Francji. Później zrodzi się tutaj – najpierw Wiceprowincja Polska Matki Bożej Częstochowskiej – a obecnie Delegatura Francja-Beneluks.

Od 1947 roku misjonarze oblaci prowadzą szkołę katolicką dla polonijnych dzieci – najpierw m.in. w Béthune, a następnie – wraz ze wzrostem liczby uczniów – w Vaudricourt. Instytut św. Kazimierza stworzył możliwość edukacji przeszło 1500 uczniom. Szkoła z siedzibą w Vaudricourt działała w latach 1952-1981.

Dom zakonny w Vaudricourt został zamknięty 1 września 2020 roku.

(pg.zdj. Archiwum, P. Ratajczyk OMI)